SocialMediaRecht

Wat zijn social media?

Bij social media draait alles om internetdiensten die voor interactie zorgen tussen de gebruikers. Door het toenemend gebruik van Facebook, Twitter, LinkedIn en andere sociale media worden steeds vaker vragen gesteld over het wettelijk kader hiervan. Denk aan vragen op het gebied van intellectuele eigendom, privacy en arbeidswetgeving.
Werden social media aanvankelijk vooral in de privésfeer gebruikt, nu worden ze ook zakelijk ingezet. Daarnaast bestaat de mogelijkheid dat privégebruik van social media gevolgen heeft in de zakelijke sfeer of zelfs arbeidsrechtelijke consequenties heeft. Hieronder bespreken we het gebruik van deze nieuwe media in een zakelijke context, vooral in de relatie tussen werkgever en werknemer.

Is een socialmediacode op het werk noodzakelijk?

Het is belangrijk dat regels voor het gebruik van social media tijdig worden ingesteld. Een werkgever kan bij ongewenste uitingen op social media sneller corrigerend optreden als hij kan verwijzen naar bestaande regels. En in een wereld waarin twijfelachtige postings zich als een inktvlek kunnen verspreiden, is snel optreden van cruciaal belang.
Een bedrijf dat het gebruik van social media aan regels wil binden, kan dat op verschillende manieren doen. Bijvoorbeeld in de arbeidsovereenkomst. Een andere, praktischer mogelijkheid is het invoeren van een socialmediacode. Een dergelijke code is in feite niets anders dan een set gedragsregels op het gebied van social media. Ze biedt duidelijke kaders aan zowel werkgever als werknemer. Deze regels zijn te vergelijken met andere huisregels, bijvoorbeeld over het privégebruik van internet of fitnessen onder werktijd.
Een belangrijk voordeel van het hanteren van een code of huisregels ten opzichte van regelingen in een arbeidsovereenkomst is de mogelijkheid van tussentijdse aanpassing. Bovendien hoeven werknemers die al in dienst waren op het moment van invoering van de code niet een nieuwe arbeidsovereenkomst (of aanvulling op hun bestaande contract) te tekenen.

In hoeverre is de werknemer gebonden aan een socialmediacode?

Op basis van artikel 7:660 van het Burgerlijk Wetboek is de werknemer verplicht zich te houden aan voorschriften die 'de goede orde in de onderneming' bevorderen. Dit is de wettelijke instructiebevoegdheid van de werkgever. Een socialmediacode kan als een dergelijk voorschrift worden beschouwd en mag dus, binnenenzen, eenzijdig door de werkgever worden opgelegd.
zekere gr Om kenbaar te maken dat er een socialmediacode is, kan de werkgever deze bijvoorbeeld opnemen in het personeelshandboek of op het bedrijfs-intranet plaatsen.
Bevat de socialmediacode gedragsregels die buiten de wettelijke instructiebevoegdheid vallen, dan volstaat een beroep op artikel 7:660 van het Burgerlijk Wetboek niet. In dat geval kan de werkgever mogelijk een beroep doen op de open norm van 'goed werknemerschap' (artikel 7:611 Burgerlijk Wetboek). Daarnaast kan hij overwegen de gedragsregels op te nemen in de arbeidsovereenkomst.

Wel zal de werkgever te allen tijde rekening moeten houden met de vrijheid van meningsuiting. Zo is een algeheel verbod op het actief zijn op social media niet mogelijk.



Welke onderwerpen kunnen worden geregeld in een socialmediacode?

In een socialmediacode kunnen de volgende onderwerpen aan de orde komen:

• In hoeverre mogen werknemers onder werktijd gebruikmaken van social media voor privédoeleinden?
• In hoeverre mogen werknemers (onder werktijd of daarbuiten) op social media mededelingen doen over het bedrijf en/of collega's?
• Op welke social media mogen de werknemers zich uitlaten over het bedrijf?
• Wat is het onderscheid tussen een privé- en een bedrijfsaccount?
• Onder welke voorwaarden mogen werknemers op social media uit naam van het bedrijf actief zijn?
• Wanneer het dienstverband van een werknemer eindigt, wat mag de ex-werknemer dan meenemen? Al zijn volgers op Twitter?

Monitoring of sociale controle

Mag een werkgever een internet search doen naar werknemers of sollicitanten? Mag hij ze volgen op social media?
Strikt genomen is de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) van toepassing op bovengenoemde situaties. Er is immers sprake van het verwerken van persoonsgegevens. Dit betekent dat de werkgever een beroep moet kunnen doen op een van de zes grondslagen die in de AVG worden genoemd: bijvoorbeeld toestemming van de betrokken persoon of een gerechtvaardigd belang. Bovendien zal de werkgever deze verwerkingsactiviteit moeten opnemen in het (verplichte) verwerkingsregister.
In de praktijk ligt de situatie anders. Sollicitanten googelen naar het bedrijf waarbij ze solliciteren, en het bedrijf zal waarschijnlijk googelen naar de sollicitant. De raadpleging van LinkedIn-profielen ligt natuurlijk voor de hand. Dit betekent dat het voor sollicitanten vooral van belang is dat de informatie die ze via social media aan de buitenwereld tonen up-to-date en presentabel is. Werknemers van een bedrijf moeten zich realiseren dat hun uitingen in het openbaar schadelijk voor het bedrijf kunnen zijn, en mogelijk gemonitord worden. Overigens dient een bedrijf dat zijn werknemers monitort dit wel aan de werknemers te laten weten.

E-mail: het eerste sociale medium?

E-mail kan met een beetje goede wil de oudste versie van sociale media worden genoemd. Er zijn bedrijven die ook voor het gebruik van e-mail een gedragscode hebben. Bijvoorbeeld dat er geen privéberichten via zakelijke adressen verstuurd mogen worden. Of geen zakelijke boodschappen via privé e-mailadressen.

Koppelingen tussen de sociale media

Pas op met koppelingen van verschillende sociale media. Het koppelen van diverse diensten zoals die van Google, Facebook en Twitter biedt gebruiksgemak. Als gebruiker hoef je niet apart in te loggen op elke website. Content kan eenvoudig of zelfs automatisch worden gedeeld. Helaas wordt er wel eens meer gedeeld dan je verwacht.

Een simpele versie van een koppeling is het verzoek om ergens in te loggen met gebruikmaking van de inlogcodes van een andere dienst: "Log in met je Facebook-account".
Als het tegenzit worden je loginnaam en wachtwoord afgegeven. Maar de informatie van je Facebook-account kan in dit voorbeeld ook worden gedeeld met de website waar je vandaan kwam.
Het is goed mogelijk dat er vragen worden gesteld over het mogen gebruiken van je gegevens. Maar de kans is groot dat je die vragen nauwelijks leest, doorgaat en zodoende je data afstaat.

Social media en auteursrecht

Als maker van foto's of tekst heb jij (of jouw bedrijf), in de regel, automatisch het auteursrecht hierop. Bij veel social media geef je de dienst via de algemene voorwaarden een gebruiksrecht op alles wat jij online plaatst. Door akkoord te gaan met de voorwaarden sta je in veel gevallen toe dat men zonder jouw toestemming bijvoorbeeld jouw foto's mag gebruiken, en zonder daarvoor te betalen.
De voorwaarden op dit gebied worden regelmatig gewijzigd door de diensten. Ga er van uit dat je de zeggenschap kwijtraakt over alles wat je op social media plaatst.
Zie ook: Auteursrecht

Tips en opmerkingen over sociale media

• Ook interne netwerken kunnen niet zonder 'socialmediaregels'.
• Vermeld niet alleen de gebruiksregels, maar ook de sancties bij overtreding.
• Voor het invoeren van een socialmediacode is meestal de instemming van de ondernemingsraad vereist.
• Er worden met smartphones of handhelds veel foto's gemaakt en online geplaatst. Het portretrecht kan hierop van toepassing zijn.
• Bij het in gebruik nemen van een nieuw sociaal medium moeten de algemene voorwaarden zorgvuldig worden gecontroleerd. Deze controle moet regelmatig worden herhaald: veel socialmediaplatforms behouden zich het recht voor om hun algemene voorwaarden eenzijdig te wijzigen. Hoe meer media er worden gebruikt, hoe meer juridisch werk hieruit voortvloeit.
  Op enig moment kunnen de voorwaarden dusdanig wijzigen dat het gebruik van de dienst moet worden stopgezet. Wat zijn dan de implicaties?
• Bedenk per medium een exitstrategie: wat te doen als het gebruik van een dienst niet meer gewenst is?