Vergeetrecht

Wat is het vergeetrecht?

Onder het vergeetrecht kan een betrokkene eisen dat informatie wordt verwijderd die direct of indirect naar hem herleidbaar is.Het vergeetrecht is één van de rechten van betrokkenen uit de AVG.
In een aantal gevallen moet een verwerkingsverantwoordelijke persoonsgegevens van een betrokkene zo snel mogelijk wissen, bijvoorbeeld als:

• Persoonsgegevens niet langer nodig zijn voor de doeleinden waarvoor zij oorspronkelijk zijn verzameld of verwerkt.
• De betrokkene zijn toestemming intrekt en er geen andere rechtsgrond is voor de verwerking.
• De persoonsgegevens onrechtmatig zijn verwerkt.
• Een betrokkene tegen de verwerking bezwaar maakt en er geen prevalerende dwingende gerechtvaardigde gronden zijn voor de verwerking.

Een organisatie die de persoonsgegevens openbaar heeft gemaakt, moet redelijke maatregelen treffen om andere verwerkingsverantwoordelijken te informeren omtrent het verzoek tot wissing van de gegevens.
Het wissen van gegevens is niet altijd mogelijk, bijvoorbeeld als wetgeving een minimale bewaartermijn verplicht stelt.
Het vergeetrecht wordt ook wel het recht op vergetelheid, the right to be forgotten of RTBF genoemd. Het is in de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) opgenomen in artikel 17 als het recht op gegevenswissing.

Vergeetrecht in voorbeelden

Voor het wijzigen of verwijderen van gegevens hebben veel organisaties inmiddels procedures ontwikkeld. Vaak zijn hiervoor op de website formulieren beschikbaar of kun je een speciaal telefoonnummer bellen.
Sowieso moeten organisaties die geen geldige reden hebben om je gegevens nog te verwerken deze op eigen initiatief verwijderen. Zoals eerder genoemd kunnen niet alle verwijderverzoeken worden gehonoreerd. Zo wil iedereen wel zijn gegevens uit het BKR-register gewist hebben... . Zie in dit verband ook artikel 23 van de AVG.
Zoals bij alle verzoeken van betrokkenen moet een verzoek tot wissen in principe binnen één maand afgehandeld zijn. Afhankelijk van de complexiteit van de verzoeken en het aantal verzoeken mag deze termijn met twee maanden worden verlengd.

Hieronder gaan we nader in op het vergeetrecht in zoekmachines en het vergeetrecht bij het verwijderen van online accounts.

Vergeetrecht in zoekmachines

Het vergeetrecht betreft ook de verwijdering van verwijzingen in de resultaten van zoekmachines. Hierover zijn inmiddels belangrijke rechterlijke uitspraken gedaan.

Zo kwam het vergeetrecht uitgebreid in het nieuws nadat het Europese Hof van Justitie op 13 mei 2014 bepaalde dat onder de geldende privacywetgeving personen het recht hebben bepaalde resultaten uit een zoekmachine te laten verwijderen (C-131/12, het Costeja-arrest). Let wel, toen dit arrest werd gewezen, was de AVG nog niet in werking getreden en was de Europese privacyrichtlijn van toepassing. De uitkomst zou onder de AVG echter niet anders zijn geweest.
In het najaar van 2022 introduceerde Google een optie om persoonlijke informatie te laten verwijderen uit de zoekresultaten.

Vergeetrecht = verwijderingsrecht

Feitelijk gaat het genoemde arrest over het recht om links in zoekmachineresultaten te verwijderen. De originele bron waarnaar verwezen wordt, bijvoorbeeld een krantenartikel, blijft bestaan. Alleen worden bepaalde gegevens door de zoekmachine niet meer getoond als gezocht wordt via de naam van de betrokken persoon. Andere zoekbegrippen kunnen wel leiden tot deze gegevens.
Hoewel de oorspronkelijke casus het verzoek tot verwijdering van resultaten uit Google betrof, is de uitspraak van het Europese Hof van belang voor alle zoekmachines.

Verwijderingsverzoek - voorwaarden voor verwijdering uit zoekresultaten

Het Europese Hof oordeelde in zijn historische arrest dat zoekmachines links naar pagina's moeten verwijderen als gezocht wordt op naam én de verwijzingen onjuist, onvolledig, verouderd, irrelevant of bovenmatig zijn.
De uitspraak houdt niet in dat mensen of organisaties onwelgevallige vermeldingen zo maar verwijderd krijgen uit de zoekresultaten. Op de achtergrond speelt hier de afweging informatievrijheid versus censuur een rol. Zoekmachines zijn belangrijk in het maatschappelijk verkeer. Bij elk verwijderingsverzoek moet het persoonlijk belang van de betrokkene worden afgewogen tegen het algemene belang van vrije informatievergaring. Een BN'er of politicus zal niet snel een link naar onwelgevallige content verwijderd krijgen omdat hij of zij nu eenmaal onderdeel is van het publieke leven.

Opmerkingen bij het vergeetrecht

• Van oudsher ontvangen zoekmachines al verzoeken tot het verwijderen van links, vooral met betrekking tot links die naar auteursrechtelijk beschermd materiaal verwijzen.
• Het is logisch dat de bron van de informatie intact blijft, zowel online als offline. Als een krantenartikel online gewijzigd of verwijderd zou worden, is er sprake van 'geschiedvervalsing' en zou er discrepantie met de papieren versie ontstaan.
• De informatie op internet verspreidt zich razendsnel en gegevens worden -al of niet automatisch- gekopieerd. Dit maakt het definitief verwijderen van die gegevens lastig, er is bijna altijd wel ergens een kopie aanwezig.
• Elk verzoek om het verwijderen van informatie moet door een zoekmachine apart bekeken worden. Een BN'er of politicus die een boete krijgt voor het autorijden na het drinken van te veel alcohol zal dat bericht graag willen onderdrukken of verwijderen. Het publieke belang dat hier tegenover staat, zal maken dat zo'n verzoek van een BN'er waarschijnlijk minder snel gehonoreerd wordt.
• De afhandeling van verzoeken die betrokkenen onder de AVG kunnen indienen, waaronder het verzoek om gegevens te wissen, betekent voor veel organisaties een lastenverzwaring. Er moeten procedures in het leven worden geroepen om deze verwijderingsverzoeken binnen de daarvoor geldende termijn (in principe een maand) af te handelen.
• Er zijn geen kosten verbonden aan het ontgooglen - tenzij je hiervoor tegen betaling deskundige hulp inschakelt.
• Een uitvloeisel van het vergeetrecht is dat onder de zoekresultaten in Google de melding kan verschijnen 'Sommige resultaten zijn mogelijk verwijderd op grond van Europese wetgeving inzake gegevensbescherming'.
• Verwijdering uit de zoekresultaten kan op wereldwijd niveau plaatsvinden, maar dat hoeft niet. In de praktijk is een niet-Europees IP-adres voldoende om de 'verwijderde' resultaten toch te kunnen zien.

Aanvragen verwijdering uit zoekmachines

Bij Google: verwijdering uit zoekresultaten
Verwijdering content, uit alle producten van Google: procedures + verwijdering.
Bij Bing: verwijderen links
Bovenstaande verzoeken betreffende de zoekresultaten in de EU.

Als een zoekmachine weigert om een specifiek resultaat te verwijderen bij een zoekopdracht op naam, dan kan de Autoriteit Persoonsgegevens in sommige gevallen bemiddelen. Dien hiertoe een klacht in bij de AP.

Vergeetrecht opgeslagen persoonsgegevens / accounts

Je (persoons)gegevens zijn op veel plaatsen opgeslagen: bij de overheid, bij leveranciers en natuurlijk op websites en bij online diensten. Het verwijderen van je gegevens bij de overheid kan vanzelfsprekend in veel gevallen niet. Ook bij leveranciers is verwijdering van bepaalde gegevens niet altijd mogelijk, bijvoorbeeld als er een lopende overeenkomst is of gegevens vanwege een wettelijke bewaarplicht nog enige tijd moeten worden bewaard. In het ideale geval verwijderen organisaties je gegevens zodra ze deze niet meer nodig hebben voor het doel waarvoor ze die gegevens verwerkten, of als een wettelijke bewaartermijn verstreken is. De praktijk wijst uit dat dit zeker niet overal gebeurt.
Het verwijderen van online accounts wordt steeds makkelijker omdat websites en diensten daarop zijn ingesteld. Bedenk voordat je een verwijderingsverzoek indient of je een kopie van de aanwezige gegevens wilt hebben. Die kun je opvragen, of soms zelf direct downloaden. Na het verwijderen blijft de informatie bij sommige diensten nog een periode bewaard in een archief, na die periode wordt alles definitief gewist.
Sommige diensten zijn voorzien van een pauze-optie waarmee je account een tijd onzichtbaar wordt. Dat is een goede manier om uit te proberen of een social media detox iets voor jou is.

Automatisch verwijderen na bepaalde periode

Google geeft je de mogelijkheid om te bepalen wat er moet gebeuren na een zekere inactiviteitenperiode. Hiermee wordt bedoeld een periode waarin je het account niet gebruikt. Na die periode wordt het account automatisch verwijderd (je krijgt wel een bericht dat dit staat te gebeuren).
Voor situaties waarin jou iets overkomt bestaat ook de mogelijkheid dat na de ingestelde periode anderen toegang tot jouw gegevens krijgen. Je kunt specifieren welke gegevens met hen mogen worden gedeeld.
Google wil sowieso accounts van particuliere gebruikers na twee jaar inactiviteit opruimen. Voordat dit gebeurt worden aankondigingen gestuurd naar de gebruikers.

Verwijderen accounts uit bekende diensten

Microsoft: Microsoft-account sluiten.
Google: service of account verwijderen
Suicide Machine: Facebook, LinkedIn en Twitter eenvoudig verwijderen
Account Killer: veel afmeld-informatie
JustDeleteMe: afmeldlinks

Reputatie(management) bij vergeetrecht

Een verwijderingsverzoek doe je om je online reputatie of je PR te verbeteren. Wanneer je negatief in het nieuws bent gekomen, kan het nodig zijn je PR een boost te geven. Zo'n PR-campagne kan op diverse manieren worden gevoerd, via diverse media.
Hierbij kan zoekmachine-optimalisatie (SEO) aanvullende diensten bewijzen. Als namelijk andere/nieuwe informatie over dezelfde persoon of casus eerder wordt getoond in zoekresultaten, dan komt de ongewenste informatie letterlijk minder in beeld. SEO is ook een hulpmiddel als een verwijderingsverzoek niet of niet snel wordt gehonoreerd.

Gerelateerde onderwerpen