Rechtsbijstand of rechtshulp

Wat is rechtsbijstand?

Rechtsbijstand is feitelijk niets anders dan hulp bij juridische kwesties. Twee aspecten zijn van belang: het leveren van juridische kennis en het bieden van financiële verlichting.

In veel gevallen is de (over het algemeen) minder diepgaande kennis van medewerkers van bijvoorbeeld rechts- of wetswinkels genoeg om je uit de brand te helpen. Soms is meer specialistische kennis nodig, moet er geprocedeerd worden of is om deze of een andere reden de hulp van een advocaat onontbeerlijk. Het zal geen verbazing wekken dat de kosten oplopen naarmate de kennis die wordt gevraagd gespecialiseerder is.

Onze samenleving wordt complexer, er komen steeds meer regels en wetten. Vrijwel iedereen krijgt dan ook vroeg of laat te maken met een juridische kwestie. Dan kan het prettig zijn om een verzekering voor rechtsbijstand te hebben. Vanwege de inhoudelijke kennis en ondersteuning, en vanwege de kosten. Er zijn veel soorten rechtsbijstandverzekeringen, variërend in mogelijkheden en in prijs.

Vormen van rechtsbijstand

Misschien is de gewenste uitkomst bij een geschil louter morele genoegdoening, eerherstel zo je wilt. Misschien gaat het om financiële genoegdoening. Ga altijd goed na of een procedure het waard is om gevoerd te worden. Een klachtenbrief schrijven hoeft niet veel tijd te kosten, maar het inschakelen van een mediator of de gang naar de rechter kost vaak wel veel tijd en energie, nog afgezien van de kosten. Is het je dat waard? Besef ook dat gelijk hebben niet automatisch betekent gelijk krijgen. De uitkomst kan uiteindelijk negatief uitpakken. Bedenk van te voren hoe je daarmee omgaat.

Zoals gezegd spelen ook de kosten voor het inwinnen van juridisch advies of het verkrijgen van juridische bijstand een belangrijke rol. Probeer vooraf een realistische inschatting te (laten) maken.



Rechtsbijstandverzekering

Je kunt je letterlijk verzekeren van juridische hulp met een rechtsbijstandverzekering. Veel voorkomende juridische conflicten zijn hiermee gedekt. Let bij afsluiting op de exacte dekkingsgebieden (ondergebracht in modules) en maximale vergoedingen. Modules voor ondersteuning bij arbeidsconflicten gelden met name bij loondienst, een zzp'er kan hier geen gebruik van maken. Bij het afsluiten van een verzekering is een wachttijd van toepassing (om te voorkomen dat je je bij de verzekeraar aanmeldt als het conflict al bestaat).
Andersom kunnen bepaalde onderwerpen uitgesloten worden van verzekering, zoals arbeidsgeschillen. Als je niet in loondienst werkt of gepensioneerd bent, hoeft dat geen probleem te zijn. Maar wanneer je als werknemer ten onrechte wordt ontslagen, is - inhoudelijke en financiële - ondersteuning meer dan welkom. Zie ook onze pagina over arbeidsrecht

Vaak is een franchise (grensbedrag) van toepassing. Alleen als het schadebedrag hoger is dan de franchise wordt jouw zaak in behandeling genomen. Bij een lager schadebedrag wordt je casus niet in behandeling genomen omdat het belang te gering is. Controleer of er overlappingen zijn met andere verzekeringen, zoals die voor verkeersrechtsbijstand.

Ondanks de bestaande vrije advocaatkeuze bij procedures kunnen rechtsbijstandverzekeringen het je lastig maken als je kiest voor een externe hulpverlener (dus niet voor een juridische medewerker van de verzekeraar). Bijvoorbeeld door de maximumvergoeding voor inschakeling van een externe hulpverlener te beperken of een eigen bijdrage toe te passen.

Rechtsbijstandverzekeringen worden ondergebracht of uitgevoerd door slechts een beperkt aantal organisaties. Dat is mede het gevolg van Europese wetgeving die bepaalt dat een bedrijf dat verzekeringen verkoopt zelf geen rechtsbijstand mag verlenen.

Prepaid rechtsbijstand / prepaid rechtshulp

Een alternatief voor een verzekering is het inkopen van juridische hulp voor een vast bedrag: prepaid rechtshulp, ook wel 'on demand'-rechtshulp genoemd. Je weet dan van te voren hoe hoog de kosten zullen zijn. Let op wat er precies wordt geleverd. Als er een vervolgactie nodig is dan kan deze nieuwe kosten met zich meebrengen.
Prepaid rechtshulp is een marketingterm. Als een jurist je van te voren vertelt wat hij gaat doen voor een bepaald bedrag, bereik je hetzelfde.

Particuliere rechtsbijstand versus zakelijke rechtsbijstand

Er zijn evidente verschillen tussen een rechtsbijstandverzekering die je afsluit als privépersoon en een verzekering die je afsluit als bedrijf. Met name zzp'ers moeten erop letten dat ze de juiste verzekering afsluiten omdat bij hen de scheidslijn tussen werk en privé niet altijd even duidelijk is. Mensen die als freelancer in de creatieve sector werkzaam zijn, zoals muzikanten, hebben in de regel een zakelijke rechtsbijstandverzekering nodig.
Let op de uitsluitingen: diverse zakelijke rechtsbijstandverzekeringen sluiten conflicten op het gebied van intellectuele eigendom uit. Daaronder vallen o.a. octrooirecht, merkenrecht en auteursrecht. Meestal zijn geschillen over handelsnaam en domeinnaam wel gedekt.
Een zakelijke rechtsbijstandverzekering wordt ook wel rechtsbijstandverzekering ondernemers genoemd.

Tips

• Veel belangenverenigingen, zoals de ANWB, de Consumentenbond en Vereniging Eigen Huis, hebben een eigen juridische afdeling waar de leden terecht kunnen voor kosteloos juridisch advies. De gebieden waarop informatie kan worden ingewonnen zijn vaak beperkt en het gaat in de regel uitsluitend om advies. Maar voor een oriëntatie voldoet dit.
• De overheid biedt via het Juridisch Loket gratis juridisch advies vanuit 30 vestigingen. Voor telefonisch advies worden wel kosten in rekening gebracht.
• In diverse gemeenten bestaan rechtswinkels of wetswinkels. Dit zijn organisaties van vrijwilligers (vaak rechtenstudenten) die kosteloos juridische hulp bieden.
• Online is veel informatie te vinden. Ga telkens na wie de informatieverstrekker is en wat een eventueel zakelijk belang kan zijn. Om het netjes te zeggen: niet alle adviezen zijn volledig objectief.
• Het uurtarief van een advocaat (honorarium) ligt in de regel tussen 150-400 euro. Daar kunnen nog omzetbelasting en kantoorkosten bijkomen.
• In bepaalde situaties kun je voor een pro Deo advocaat in aanmerking komen. Lees meer over gesubsidieerde rechtshulp op de pagina pro Deo advocaat.
• Ook al heb je een rechtsbijstandverzekering, dan nog kan het voorkomen dat je zaak niet in behandeling wordt genomen. Dat kan zijn vanwege een te gering financieel belang of omdat je kansen te laag worden ingeschat. Soms keert de verzekeraar je rechtstreeks een bedrag uit omdat dit voor hen goedkoper is dan procederen. De verzekeringsvoorwaarden staan dit toe.
  Bij principiële kwesties kan deze werkwijze weleens als onwenselijk worden ervaren (je gelijk behalen is voor jou belangrijker dan de uiteindelijke financiële genoegdoening).
• Een verzekering voor verhaalsrechtsbijstand is minder uitgebreid. Deze is uitsluitend bedoeld voor het verhalen van schade bij de tegenpartij en wordt vooral afgesloten als aanvullende verzekering bij autoverzekeringen en motorverzekeringen.
• Het ligt voor de hand om de keuze voor een bepaalde verzekering mede te baseren op de prijs ervan. Besef dat duidelijke voorwaarden minstens zo belangrijk zijn: als je de kleine lettertjes nu niet goed begrijpt, is de kans op teleurstelling groot wanneer je in de toekomst een beroep op de verzekering doet. Oftewel: laat heldere verzekeringsvoorwaarden prevaleren. Je weet dan precies wat je krijgt en waar je recht op hebt.