Europese cloud

Het nut van een Europese cloud

Een van de opvallende aspecten van cloudhosting is dat niet altijd even duidelijk is wáár je data zich bevindt: niet op welke server, niet in welk datacentrum en niet op welke geografische locatie. Dat brengt beveiligingsrisico's met zich mee: kan men in een ander land de data misschien inzien? Het voldoen aan Europese (privacy-)wetgeving is voor Europese bedrijven een must. En juist op dit gebied levert de public cloud vragen op.
In dit verband wijzen we op het ongeldig verklaren van het Privacy Shield in juli 2020.

Daarnaast geldt dat met name Amerikaanse veiligheidsdiensten toegang hebben tot de dataservers van de grote Amerikaanse providers, bedrijven en internetknooppunten. Bepaalde wetgeving maakt het voor Amerikaanse toezichthouders namelijk mogelijk toegang te verkrijgen tot data die door (bepaalde) Amerikaanse bedrijven wordt gehost.
Zie: cloudcontracten

De Europese cloud als fysiek netwerk in Europa

De justitiecommissie van het Europees Parlement heeft al in september 2013 een voorstel van de Nederlandse Judith Sargentini overgenomen. De essentie van het voorstel was dat Europa een eigen internetcloud moet ontwikkelen voor het opslaan van data. In deze Europese cloud zouden Europese overheden, particulieren en bedrijven, zoals banken en verzekeraars, online data kunnen opslaan. Opslag in Europa moet voorkomen dat met name Amerikaanse geheime diensten rondsnuffelen in de data en biedt een betere bescherming tegen misbruik door criminelen. Het Europees Parlement maakte zich na de onthullingen van Edward Snowden in 2013 ernstig zorgen over de veiligheid van persoonsgegevens en andere gevoelige informatie die in de cloud worden opgeslagen.

Het gebruikmaken van servers die zich in Europa bevinden sluit aan bij de doelstellingen zoals die vanuit de Digitale Agenda Europa waren gesteld. In Duitsland, Frankrijk en Engeland zijn al eerder initiatieven ontplooid in deze richting, met een sterke focus op overheidsdiensten.

Cloudstrategie Europese Commissie

De Europese Commissie heeft in september 2012 een cloudstrategie uitgezet. Dit moest veel nieuwe banen scheppen en Europa verder laten profiteren van de innovatie door hoogwaardige kennis en extra omzet.

Men onderscheidde drie speerpunten:
1. Eerlijke en veilige contractsvoorwaarden
2. Standaardisatie
3. De ontwikkeling van een Europees samenwerkingsverband ter stimulatie van cloudgebruik door de publieke sector.



Digital Single Market

Op 6 mei 2015 maakte de Europese Commissie de plannen bekend voor de Digital Single Market. Het doel hiervan is om Europa wereldleider te maken in de digitale economie. Een van de speerpunten is het instellen van een Europese cloud.
Het ontwikkelen van een volledig veilige datahaven zou Europa een economisch voordeel kunnen opleveren. IJsland deed dat al op kleine schaal door privacy-vriendelijke wetgeving en de aanwezigheid van meerdere datacenters.

The European Cloud Initiative

In het kielzog van de Digital Single Market is het Europese cloudinitiatief ontstaan. Zie de paragraaf 'Enige historie van de Europese Cloud'.

Europese Datastrategie

Als onderdeel van de eerder genoemde Digital (Single) Market heeft de Europese Commissie nieuwe regelgeving voorgesteld voor data governance. Die nieuwe regels moeten het vertrouwen in het delen van data binnen de EU vergroten, de mechanismen om data te delen verbeteren en technische obstakels voor het hergebruik van data uit de weg ruimen. Ook ondersteunt het voorstel de ontwikkeling van Europese 'dataruimten' in strategische (publieke en private) sectoren, waaronder gezondheid, energie, landbouw en bestuur. Er wordt een Europees alternatief geboden voor de grote technologiereuzen en de wijze waarop deze omgaan met data.
In het voorstel wordt met 'data' bedoeld zowel persoonsgegevens als niet-persoonsgebonden gegevens.

Europese Cloud Federatie

De Europese Commissie en de 25 deelnemende lidstaten hebben in oktober 2020 een bedrag van 10 miljard euro beschikbaar gesteld voor de periode 2021-2027. Daarmee moet een cloudplatform worden ontwikkeld en moeten de huidige data-infrastructuren verbeterd worden. De lidstaten Cyprus en Denemarken houden zich afzijdig.
De Europese Cloud Federatie brengt een aantal Europese cloudinitiatieven bij elkaar, waarvan Gaia-X de belangrijkste is.
In 2021 is de officiële benaming European Alliance on Industrial Data and Cloud gewijzigd in European Alliance for Industrial Data, Edge and Cloud

N.B. De naam European Cloud Alliance verwijst naar een commerciële (lobby)groep.

Edge computing

Een relatief nieuw begrip in de wereld van cloud computing is Edge computing: de inzet van computers en applicaties zo dicht mogelijk bij de bron van de data. Het doel daarvan is zo min mogelijk communicatietijd te verliezen door korte afstanden en minder beslag te leggen op bandbreedte.
Dataverwerking dient minder centraal te gebeuren. Bij voorkeur vindt de verwerking plaats aan de rand ('edge') van het netwerk, daar waar de (internet) devices zich bevinden.

Gaia-X : project voor Europese Cloud

Gaia-X is een initiatief uit 2019 van de Duitse overheid, bedrijven en wetenschap waarbij partners uit andere landen zich aansloten. Hoofdzakelijk is het nu een Frans-Duits project dat men wil uitbreiden naar alle Europese landen. Doel: het realiseren van een Europese cloud.
Achtergrond van het initiatief is het feit dat cloudtechnologie vooralsnog hoofdzakelijk wordt geleverd door Amerikaanse bedrijven zoals Amazon Web Services (AWS), Google Cloud en Microsoft Azure. Inmiddels staat die technologie stevig in de schoenen.
Naast onafhankelijkheid van Amerikaanse leveranciers kan een Europese cloud vooral op de gebieden van security en privacy een belangrijk rol spelen.
Tot eind 2020 ondervond Gaia-X een aarzeling bij het investeren in de technologie, mede doordat men het nog niet eens was over de te gebruiken standaarden. In maart 2021 werd bekend dat 212 organisaties zich bij Gaia-X hebben aangesloten, waaronder IBM, Oracle, Google, Huawei, HP, Amazon en Alibaba. Daarbij werd Huawei als Duits bedrijf geregistreerd omdat de Duitse dochter aan het project deelneemt, en Google om een vergelijkbare reden als Iers bedrijf. Het predikaat 'Europees' voor Gaia kreeg zo een eigen betekenis. De deelname van het controversiële databedrijf Palantir (met investeerder CIA) staat op gespannen voet met de uitdrukkelijke wens om de opslag van (toegang tot?) de data in Europa te houden.
Lees meer over project Gaia-X.

Particuliere leveranciers van 'euroclouds'

Enkele grote cloudleveranciers, zoals Microsoft en Amazon, bieden cloudhosting binnen Europa aan. Uitgangspunt daarbij is dat de aanwezige data Europa niet zal verlaten.
Microsoft heeft diverse locaties in Europa voor (euro)clouddiensten, waaronder Ierland (Dublin) en Nederland (Amsterdam). In contracten voor B2B kan worden afgesproken dat de data daar wordt opgeslagen.
Contracten voor opslag op specifieke geo-locaties kunnen overigens uitzonderingen bevatten voor beta- of prerelease-software, en voor backups.

Enige historie van de Europese Cloud

In 2012 heeft de Europese Commissie al een cloudstrategie ontwikkeld, gevolgd door enkele geflopte cloudinitiatieven zoals Cloud for Europe (C4E) en de CoCo Cloud.
In 2021 is van diverse projecten de detailinformatie min of meer offline gehaald. De links ernaar zijn alleen nog via de Wayback Machine bereikbaar:

• Speerpunten cloudstrategie uit 2012
• Digital single market
• The European Cloud Initiative
• European Data Governance



Gerelateerde onderwerpen