Consumentenkoop

Wat is consumentenkooprecht?

Het consumentenkooprecht betreft de rechten en plichten van koper en verkoper bij een consumentenkoop. Een consumentenkoop is de koop met betrekking tot een roerende zaak. De koop wordt gesloten tussen een professionele verkoper en een consument. Juridisch geformuleerd: de koop wordt gesloten door een verkoper die handelt in de uitoefening van een beroep of bedrijf, en een koper, natuurlijk persoon, die niet handelt in de uitoefening van een beroep of bedrijf.
Zie: artikel 7:5 lid 1 BW.
De meeste regels van consumentenkoop zijn van overeenkomstige toepassing op de levering van elektriciteit, warmte en koude en gas, en op de levering van stadsverwarming en van digitale inhoud die niet op een materiële drager is geleverd. Niet onder de regels van consumentenkoop valt de levering van diensten, bijvoorbeeld het laten schoonmaken van de dakgoot. Een dienst is immers geen roerende zaak. Soms zijn bij de levering van een dienst de regels van consumentenkoop toch van toepassing. Dit is het geval wanneer de dienstverlening het leveren van een roerende zaak omvat. Denk aan het laten vervaardigen van leren rijlaarzen.
Evenmin onder de regels van consumentenkoop valt de koop van bijvoorbeeld een huis. Dit is immers geen roerende zaak. Een roerende zaak is een tastbaar voorwerp dat niet onroerend is. Onder roerende zaken vallen dus niet de grond, gebouwen enz.

Waarom consumentenkooprecht?

Je kunt je afvragen waarom er speciale regels in het leven zijn geroepen voor consumentenkoop. Dit heeft te maken met het feit dat de consument bij het sluiten van een overeenkomst met een professionele partij in de regel 'de zwakkere partij' is. De meeste regels van het consumenten(koop)recht zijn erop gericht de consument extra bescherming te bieden. Veel van deze regels zijn tot stand gekomen onder invloed van de Europese Unie.

Voor wie geldt het consumentenkooprecht?

Er is pas sprake van consumentenkoop als voldaan is aan de vereisten dat de koper een consument is en de verkoper een professionele partij.
Een koper is consument als hij een natuurlijk persoon is die niet handelt in de uitoefening van een beroep of bedrijf. Een rechtspersoon kan dus geen consument zijn. Een bakker die een nieuwe oven bestelt voor zijn bakkerij, is evenmin een consument. Bestelt diezelfde bakker een oventje voor in de keuken van zijn woonhuis, dan handelt hij wél als consument en is er sprake van een consumentenkoop.
Een professionele verkoper kan zowel een natuurlijk persoon als een rechtspersoon zijn.
Uit het bovenstaande volgt dat een koop tussen twee consumenten geen consumentenkoop is, evenmin als een koop tussen twee professionele partijen.

Waar zijn de regels van het consumentenrecht te vinden?

De regels betreffende consumentenkoop zijn te vinden in het Burgerlijk Wetboek en staan verspreid tussen de gewone koopregels.
Zie: artikel 7:1 t/m 7:50i BW.
De bepalingen die uitsluitend voor consumentenkoop zijn geschreven, zijn te herkennen doordat in de wettekst de woorden 'bij een consumentenkoop' zijn toegevoegd. De meeste van deze bepalingen zijn dwingend voorgeschreven: er mag niet van worden afgeweken.

Wat wordt in het consumentenrecht geregeld?

De regels omtrent consumentenkoop betreffen vooral de plichten van de verkoper en de rechten van de consument. Toch zijn er, ter bescherming van de belangen van de detailhandel, ook enkele bepalingen in opgenomen die tot doel hebben de detaillist-verkoper te beschermen.
Hieronder volgen enkele belangrijke bepalingen uit het consumentenkooprecht.

Plichten van koper en verkoper

De verkoper moet je informeren over het product dat je koopt. Dit staat bekend als de informatieplicht van de verkoper.
Daarnaast heb jij als koper óók een plicht, namelijk de verkoper laten weten wat je met het product gaat doen en vragen of het product daarvoor ook geschikt is. Dit heet de onderzoeksplicht van de koper.

Omgekeerde bewijslast bij gebrekkig product

Het gebeurt weleens dat een product kort na aankoop gebreken vertoont. Bijvoorbeeld, de magnetron begeeft het terwijl het apparaat nog geen halfjaar daarvoor is gekocht. In zo'n geval kan het lastig zijn om te bewijzen dat er sprake was van een ondeugdelijk product. Hoe bewijs je dat je de magnetron niet zelf kapot hebt gemaakt?
De wetgever komt hierin de consument-koper tegemoet door in de wet het vermoeden op te nemen dat, indien een product binnen twaalf maanden na aankoop defect blijkt te zijn, het product al bij aankoop gebrekkig was. Met andere woorden: bovengenoemde consument hoeft alleen maar aan te tonen dat de magnetron niet aan de koopovereenkomst beantwoordt ('de magnetron doet het niet'). Vervolgens is het aan de verkoper om te bewijzen dat het apparaat kapot is omdat de koper het, bijvoorbeeld, heeft laten vallen.
Let op: de wet biedt ruimte voor uitzonderingen. Zo kan de aard van een product deze regeling buiten spel zetten of kan een aangepaste vorm van toepassing zijn. Denk hierbij aan bederfelijke waar en levende have.

Garantie & ontbinding koopovereenkomst

Het is altijd vervelend als een product kapot gaat. Een geluk bij een ongeluk is als dit gebeurt tijdens de garantieperiode.
Bij de verkoop van sommige producten wordt voorgesteld om extra garantie bij te kopen. Controleer voor dat je dat doet of je gaat betalen voor iets waar je wettelijk gezien al recht op hebt. Een voordeel van een extra lange garantieperiode is wel dat er minder ruimte voor discussie is als je een beroep doet op de garantie. Je zal niet de eerste consument zijn met een defect dat optreedt kort na het aflopen van de fabrieksgarantie.
Lees meer hierover bij Consumentenbond.
Wanneer de verkoper de tijd heeft gekregen om een product te repareren of te vervangen en het product nog steeds defect is, kan de koopovereenkomst ontbonden worden. De verkoper moet een mogelijkheid hebben gehad om een reparatie uit te voeren, en eventueel een tweede keer. Als dat niet tot tevredenheid is gebeurd, kan het aankoopbedrag terug worden geëist. Een tegoedbon hoeft niet te worden geaccepteerd.
Meer informatie hierover bij de Rijksoverheid.



Koop op afstand

Koop op afstand is een consumentenkoop (of dienstlevering aan consument) die wordt gesloten tussen een consumentkoper die zich op de ene locatie bevindt en een professionele verkoper die zich op een andere locatie bevindt. Het is een overeenkomst waarbij, zoals de wet het letterlijk omschrijft, "in het kader van een door de verkoper georganiseerd systeem voor verkoop op afstand, tot en met het sluiten van de koopovereenkomst uitsluitend gebruik wordt gemaakt van één of meer technieken voor communicatie op afstand". Denk hierbij aan teleshoppen en verkoop via internet.

Bij koop op afstand biedt de wet de koper extra bescherming. Zo is de verkoper verplicht de koper tijdig (dus voor het sluiten van de koop) te informeren over kenmerken van het product, wijze van betaling, kosten van aflevering enz. In een uitspraak (november 2021) heeft de Hoge Raad tabellen opgenomen met de specifieke informatieplichten, een omschrijving daarvan en de gevolgen van niet-naleving. Voldoet de verkoper niet aan zijn informatieverplichtingen, dan wordt de bedenktijd (zie hieronder) met één jaar verlengd.

De koper heeft het recht gedurende een periode van 14 dagen na levering van het gekochte product de koop zonder opgave van redenen te ontbinden. Deze bedenktijd, ook wel herroepingstermijn genoemd, gaat pas in als de complete bestelling is ontvangen. Valt de 14de dag op een zondag of feestdag, dan eindigt de bedenktijd op de eerstvolgende werkdag. Ontbindt de koper de overeenkomst binnen de bedenktijd, dan zijn hieraan voor hem geen kosten verbonden. De terugzendkosten komen alleen voor rekening van de koper als de verkoper vooraf heeft laten weten dat de kosten voor terugsturen voor de koper zijn. Op sommige producten en diensten is de bedenktijd niet van toepassing, zoals bij op maat gemaakte producten en bederfelijke goederen.

Ook wanneer je op een 'online marktplaats' iets koopt van een bedrijf geniet je als consument bescherming, zoals de genoemde bedenktijd. Als op zo'n marktplaats ook consumenten actief zijn als verkoper (denk aan Marktplaats, bol.com en Ebay) dan geldt bij een verkoop van consumer-to-consumer die extra bescherming niet. Het moet voor een koper steeds duidelijk zijn met wel type verkoper hij te maken heeft: professionele verkoper of consument-verkoper. Voor meer informatie over bedenktijd zie ConsuWijzer.

Van vrij recente datum is het verbod op het plaatsen van 'nep'-consumentenbeoordelingen op digitale platforms en bij webwinkels. Daarnaast moeten dergelijke platforms en winkels bij zoekresultaten aangeven of er sprake is van betaalde reclame, of dat er is betaald om hoger geplaatst te worden bij de zoekresultaten. Ook deze wetgeving is tot stand gekomen op basis van een Europese richtlijn.
Voor meer informatie zie Kopen op afstand binnen Europa van het Europees Consumenten Centrum Nederland.

Telefonische verkoop

Ook telefonische verkoop valt onder de noemer 'koop op afstand'. Het is een meer traditionele wijze van (ver)kopen op afstand. Besef dat een incidentele verkoop door middel van een telefoontje naar een reguliere winkel niet als koop op afstand wordt beschouwd.
Bij telefonische verkoop zit je niet altijd meteen aan het contract vast. Dit geldt voor het leveren van energie, water of stadsverwarming en het leveren van diensten. Echter, in sommige gevallen is een schriftelijk akkoord níet verplicht en komt er wel direct een contract tot stand. Maar dan heb je altijd nog de wettelijke bedenktijd (en dus de mogelijkheid de koop te ontbinden).
Veel van dit soort telemarketingtelefoontjes worden door consumenten als irritant ervaren. Het bel-me-nietregister waarin consumenten vermeld stonden die niet gebeld wilden worden, werd in de praktijk door marketeers veelvuldig genegeerd. In de loop van 2021 (mogelijk vanaf 1 juli) mogen consumenten alleen nog gebeld worden als ze expliciet bij een individueel bedrijf hebben aangegeven dat dit is toegestaan. Diezelfde regel geldt voor eenmanszaken die bij de Kamer van Koophandel staan ingeschreven. Bedrijven mogen consumenten en zzp'ers wel bellen als ze klant zijn (geweest). De termijn waarin dat mag is niet wettelijk bepaald. De energiebranche heeft afgesproken die periode op drie jaar te stellen.
Voor de Autoriteit Consument & Markt (ACM) is het makkelijker geworden om boetes uit te delen omdat bedrijven onder deze nieuwe regel moeten bewijzen dat ze toestemming hadden om te bellen. Met de ingang van de nieuwe wetgeving is het bel-me-nietregister vervallen.
Uitgebreide informatie van ACM over verkoop via telemarketing

Colportage of 'verkoop aan huis'

Er is sprake van colportage wanneer een professionele verkoper het initiatief neemt tot een verkoop. Dit doet zich bijvoorbeeld voor wanneer een verkoper de huizen langsgaat om zijn producten te slijten. Of wanneer een verkoper de (potentiële) koper uitnodigt een besloten bijeenkomst bij te wonen voor een verkoopdemonstratie (zoals de bekende Tupperware- of cosmeticaparty's). Het gaat dus om verkoop buiten een winkel. Ook een energiecontract valt onder de colportagewet indien het contract op straat of aan de deur is gesloten.
Wanneer een consument zelf een verkoper benadert, is er geen sprake van colportage.

De Colportagewet biedt de koper bescherming. Zo is de colporteur op grond van deze wet verplicht de consument duidelijk te maken dat hij iets wil verkopen. Ook krijgt de consument 14 dagen bedenktijd. Deze bedenktijd begint te lopen op de dag dat je het product hebt ontvangen (of de dienst is afgesloten). De Colportagewet is niet van toepassing op overeenkomsten onder een bedrag van 50 euro.

Meer informatie: ConsuWijzer over colportage

Ongevraagd toezenden van boeken enz.

Verstuurt een bedrijf je ongevraagd een boek in de hoop dat je hiervoor zult betalen, dan mag je het boek houden zonder ervoor te betalen. Dit is alleen anders als het aan jou is toe te rekenen dat het boek werd verstuurd. Hiervan is bijvoorbeeld sprake als je partner om toezending van het boek heeft gevraagd.
Ook kun je ervoor kiezen het boek op kosten van de afzender terug te sturen.
Deze regel geldt ook voor het ongevraagd verlenen van diensten. Heeft een professionele tuinier ongevraagd je gazon gemaaid, dan hoef je hiervoor niet achteraf te betalen.

Vouchers - tegoedbonnen

Een voucher is een soort tegoedbon. Wanneer een winkelier een artikel bij wijze van gunst ruilt, kan dat tegen een ander artikel of tegen een tegoedbon zijn.
Aan het begin van de coronacrisis in 2020 konden veel bedrijven hun afspraken niet nakomen en werden bijvoorbeeld vliegreizen en concerten masssaal geannuleerd. Directe terugbetaling zou tot faillissementen leiden waardoor er van uitbetaling helemaal weinig terecht zou komen. Daarom werden vaak vouchers ingezet. In veel gevallen zijn deze vouchers een jaar geldig en kunnen ze binnen die tijd worden gebruikt of aan het einde van de looptijd alsnog worden ingewisseld voor geld.
In veel gevallen hebben consumenten in deze situatie toch recht op directe teruggave van hun geld, ook tussentijds.
Lees meer hierover bij ConsuWijzer: Coronacrisis: alles over coronavouchers, tegoedbonnen en compensaties

Kopen op internet - internetoplichting

Wij kopen als consument steeds vaker op internet. Dat is makkelijk en de keuze is enorm. Daarbij willen we onze uiteindelijke keuze nogal eens laten bepalen door de prijs. Bij de zoektocht voor de laagste prijs kun je bij een onbekende aanbieder uitkomen.
Wees alert, zeker als de prijs veel scheelt met die van andere aanbieders. Een onwaarschijnlijk lage prijs is ook echt onwaarschijnlijk, een grote kans dat er een adder onder het gras schuilt. Oplichting ligt op de loer.
Zoek naar online-recensies of -klachten over de aanbieder.
Algemene informatie van de politie over internetoplichting
Controleer of de verkoper bonafide is: check de verkoper

Er is een andere overweging om niet altijd voor een enkele euro verschil met een onbekende leverancier in zee te gaan: je gegevens. Het achterlaten van je (persoons)gegevens op veel verschillende plekken brengt risico's met zich mee. Bedrijven worden overgenomen, gaan failliet of worden gehackt. Wie weet wat er dan met je gegevens gebeurt.

Domeinnamen en de Wet van Dam

Een Nederlandse kantonrechter heeft op 7 juli 2021 aangegeven dat een domeinnaam een dienst is die door een consument - bij een Nederlandse provider - mag worden opgezegd met een opzegtermijn van een maand, als uitvloeisel van de Wet van Dam. Deze opzegtermijn geldt als de domeinnaam niet langer wordt gebruikt of als deze wordt verhuisd naar een andere provider.

Updateplicht - Digitaal Veilige Hard- en Software (DVHS)



Gerelateerde onderwerpen